رویت در اصطلاح

رویت در اصطلاح بدین معنااست: مشاهده ادراک مشاهَد است، که با آن یا به واسطه و ملاقات انجام می‌گیرد و یا بدون آنها، حالت دوم را «رویت» می‌نامند.[1]

متکلمین نیز می‌گویند: رویت تشخیص یافتن مرئی است و تشخص برای چیزی که ممکن نخواهد بود جزء اینکه آن چیز دارای جهت باشد. و یا آنکه در موسوعه مصطلحات آمده که می‌گوید: رویت، مشاهده بصر است در هر جایی که باشد چه در دنیا و چه آخرت. همچنین در موسوعه مصطلحات آمده که ادراک مقرون به بصر باشد بدون شک  به معنای رویت است و اگر نظر مقرون به «الی» به وجه هم اضافه شده باشد بی شک رویت نامیده می‌شود.[2]

تعریف دیگری در المصدر است که «لاحقیقه لها نوع ادراک هو کمال، و هو مزید کشف بالاضافه الی المتخیل» رویت دارای هیچ حقیقتی نیست جز این که نوعی ادراک، کمال و زیادت کشف با اضافه شدن به متحیل است.[3]

عقایدمختلف درموردرویت

در مورد رویت چند عقیده می ‌توان فرض کرد که مهم ترین آنها به شرح ذیل است:

1. رویت خداوند به معنای مادی آن، که انعکاس تصویر در حاشیه ظاهری چشم است ملازم با محدودیّت و جسمانیت می‌باشد و هیچ مسلمانی این عقیده را نمی‌پذیرد.

  2. رویت به معنای انکشاف تام و علم شهودی که حق الیقین نامیده می‌شود مورد قبول همه مسلمانان است.

  3. رویت با چشم به استناد ادله عقلیه و نقلیه از نظر شیعه به طور مطلق محال است روایاتی که ظاهر در رویت با چشم است، حمل بر معنای انکشاف و شهود تام قلبی و یا حملی بر نعمت رحمت و امثال آن می‌شود.

  4. متکلمان اهل سنت با استناد با پاره‌ای از ظواهر آیات و روایات رویت با چشم را بدون بیان کیفیت آن در قیامت پذیرفته‌اند.

دیدگاههای مسئله

دیدگاههای مختلفی در مورد رویت خداوند وجود دارند که عمده نظرات مخالف و موافق از این  قبیل است:

1) متکلمان امامیه و معتزله و حکماءمی گویند: رویت و مشاهده کردن پروردگار ممتنع است و او را مجرد می‌دانند.

2) مجسمه و کرامیه: دیدن خدا را با چشم با مقابله جایز می‌دانند هم در دنیا و هم در آخرت رویت واقع می‌شود.

  3) اشاعره: با اینکه قائل به تجرد او هستند رویت را صحیح می‌دانند در این حکم با همه عقلا مخالفت کرده‌اند.

  4) عقل: هر چیزی که قابل رویت باشد باید مادی و داخل زمان و مکان است که خدا مبرّا است.

  5) اهل بیت(علیهم السلام) و عائشه نفی رویت از خداوند می‌کنند.

  6) حنابله و اتباع مذاهب اشعری از حنفیه و مالکیه و شافعیه می‌گویند: خداوند با چشم مادی در دنیا و آخرت دیده می‌شود.

حقیقت رویت

فلاسفه قدیم حقیقت رویت را در دو وجه بیان کردند:

  1. جمعی طرفدار خروج شعاع بودند و می‌گفتند هنگام رویت شعاعی از چشم انسان خارج می‌شود و به مرئی می‌رسد و انسان آن را می‌بیند.

  2. گروهی دیگر معتقد بودند که حقیقت رویت  همان نقش بستن صورت مرئی در چشم است.[4]

دانشمندان علوم طبیعی طرفدار نظر دوم هستند وآن را با  دلائل حسی ثابت  کرده‌اند. و بر این باورند که ساختمان چشم از این نظر درست  شبیه یک دستگاه عکاسی است که باید نور از بیرون به جسم مرئی بتابد  و انعکاس آن وار د  چشم یا  دستگاه عکاسی می‌شود و عکس آن چشم روی شبکه  چشم  یا فیلم  عکاسی منعکس می‌گردد.[5]